O główczyckim kościele

Kosciol GlowczycePoczątki chrześcijaństwa w tej okolicy sięgają XI wieku. Jak świadczą źródła, ziemie te zamieszkiwał lud niepokorny, ale zarazem przywiązany do tradycji i języka kaszubskiego. Zapewne dlatego język ten przetrwał w wygłaszanych publicznie kazaniach aż do 1886 roku. Mimo otaczającego zalewu germanizacji mowa kaszubska w tej części Pomorza utrzymała się najdłużej właśnie w główczyckiej parafii.

O najwcześniejszej historii Główczyc świadczą zapiski dokonane w 1931 roku przez P. Scharnofske. Stanowiły one część przemówienia z okazji uroczystości rocznicowych dziesięciolecia poświęcenia nowego kościoła w Główczycach, wygłoszonego w 1901 r. przez pastora J. Wegeli:

?Gmina kościelna w Główczycach będzie najprawdopodobniej jedną z najstarszych w okręgu słupskim. Za datę jej powstania przyjmuje się rok 1026, natomiast już w 1062 została wybudowana pierwsza wieża [kościelna]. Jeśli nawet w tym czasie zostały założone również inne wspólnoty, nie oparły się one naporowi pogaństwa i szybko popadły w niepamięć. Jedynie główczycka parafia przez ponad 200 lat była jedyną w okolicy chrześcijańską wyspą na pogańskim morzu. Dopiero po 1200 roku powstała wspólnota kościelna w Gardnie Wielkiej, do której należał cały obszar parafii smołdzińskiej. W księgach z tego okresu odnajdujemy również zapiski o parafii w Cecenowie.?

 

Pierwszy kościół w Główczycach został więc zbudowany już w 1062 roku, później została dobudowana dzwonnica. Istnieją świadectwa że kościół istniał w 1585 roku. Następnie znany z zapisów, a także z fotografii jest budynek wzniesiony w roku 1699. Składał się on pierwotnie z głównej nawy, do której dobudowano w latach 1745-1749 nawy boczne. Kościół ten spłonął w 1889 wraz z całym niemal wyposażeniem. Ze starego wyposażenia zachował się jedynie puchar o prostej formie z 1712 roku, dzbanek w formie Seidel z roku 1729 oraz srebrny talerz z pięknym ornamentem. Odbudowany w 1890 kościół został rozbudowany o wielokątne prezbiterium, transept (nawa krzyżowa) oraz potężną Wieżę Zachodnią, którą zwieńcza szpiczasty dach przykryty mosiężną ośmiokątną kopułą, główna część kościoła pokryta jest zaś dachem dwuspadowym.

Nowy kościół został uroczyście poświęcony 24 września 1891. W kościele znajdowała się od 1897 roku tarcza z brązu nabyta z datków wspólnoty gminnej z inskrypcją: ?na wieczną pamiątkę o naszych wiernych poddanych króla, kanclerza Wilhelma I, błogosławiony, zwycięski wódz, kraju wierny ojciec, wytrwali wyznawcy wiary protestanckiej?. Po pierwszej wojnie światowej ten cenny sprzęt z obrazem Ostatniej Wieczerzy został skradziony, a po jakimś czasie znaleziony poćwiartowany w polu kukurydzy w okolicach Miastka. Kościół otrzymał nowy stalowy dzwon w 1923, a także został zainstalowany, pomimo ogólnej trudnej sytuacji gospodarczej, system ogrzewania.

Już w 1590 ze względu na dużą odległość od parafii została odłączona społeczność wsi Pobłocie, które zostało włączone do parafii w Cecenowie. Jednym z najpopularniejszych duszpasterzy w Główczycach był Peter Schimansky, pełniący służbę pasterską w latach 1733-75. Podejmował wysiłki na rzecz odrodzenia wspólnoty, wygłaszał żywiołowe kazania by z głów mężczyzn wybić chęć do rozpusty i pijaństwa.

?Jego kazania okazywały się skuteczne, kupił także wiele książek mających pomóc w budowaniu wspólnoty wiernych, tak więc kazania Dobrowskis i J. Arnds wykładających chrześcijaństwo dla Kaszubów, a także kazania Schuberta i Ewangelię dla Niemców. W trudnych czasach Wojny siedmioletniej, został wybrany przez duchownych jako delegat do rosyjskiego gubernatora Szczecina"

 

10983

 


Ostatni kaszubski pastor, Lohmann, znany jest nam z kroniki kościoła z zapisków datowanych na 1864r. W utworze ?Dwa Kamienie?, pisał on, ?główczycka parafia, która wiernie trwa przez wieki działając w zgodzie z Bogiem, naszym potomkom pozostawiamy: to jest zgoda wewnątrz parafii, a po drugie bezinteresowne poświęcenie dla księcia i ojczyzny. Ta ostatnia cnota [jest ważna] gdyż historia nasza przeplata się z historią naszego narodu. Wydaje się być ograniczona granicami Łeby i Łupawy, lecz jako część, tak daleko, daleko od centrum kraju, mimo czasu burzy zachowuje [ojczyznę] w sercu"

Parafia w Główczycach była jedną z najbardziej opornych i niesubordynowanych na całym Pomorzu. Starsi pastorzy zdążyli wrosnąć w lokalną społeczność, młodsi, jak pastor Sprondel napotykali opór. W 1829 roku, dwie trzecie mieszkańców wsi uczestniczyło w mszy odprawianej w języku kaszubskim, w 1835 roku jedynie co trzeci mieszkaniec a już w 1886 roku zaprzestano nauczania w tym języku. Prawdopodobnie kaszubskie i niemieckie druki były w tym czasie połączone w ramach jednej książki do nabożeństwa.

Parafia Główczyce od 1912 roku składała się ze wspólnoty w Główczycach i w Izbicy. W 1940 roku w jej skład wchodziło 13 wsi oraz 6228 członków społeczności kościelnej. Parafia składała się z Wspólnoty Kościelnej w Izbicy, oraz wspólnot lokalnych w Wielkiej Wsi, Klęcinie, Równie, Rumsku, Rzuszczach, Skórzynie, Wykosowie, Warblinie, Siodłoniach, Cieminie, Szczypkowicach oraz części powiatu lęborskiego w okolicach jeziora Łebsko.

 

 


Opracowano na podstawie Karl-Heinz Pagel: Der Landkreis Stolp in Pommern. Tłumaczył Paweł Żmuda

Wirtualne muzeum-m

BIP


bannery maczuga 2023 02

Rajd "Maczuga Stolema" zaliczany jest do Pucharu Polski w Pieszych Maratonach na Orientację!

logoPMnO

 

Amicus-big

mak plus2

MATv Glow male

NEWSLETTER

Otrzymuj informacje e-mail o najnowszych wydarzeniach w GOK-u
Free business joomla templates